پیکنومتر یکی از ظروف شیشه ای پرکاربرد آزمایشگاهی است که امروزه از آن برای تعیین چگالی یا دانسیته مایعات استفاده می شود. حجم دقیق هر پیکنومتر بر روی بدنه آن درج شده و شما میتوانید صحت این میزان را از طریق پر کردن محفظه و محاسبه چگالی آب داخل آن بررسی کنید.
پیکنومتر ظرفی شبیه به بالن ژوزه است، با این تفاوت که درپوشی سنباده ای و شیاردار دارد که جهت خروج حباب های هوا از داخل ظرف، لوله ای مویین از وسط آن رد شده است.
آشنایی با پیکنومتر آزمایشگاهی
پیکنومتر یا چگالی سنج یکی از لوازم پر کاربرد آزمایشگاهی می باشد که با هدف اندازه گرفتن چگالی مایعات استفاده شده و از نظر ظاهر به بالن ژوژه شباهت دارد. بیشتر موارد مصرف این ظرف، مربوط به آزمایشگاه های تحقیقاتی و صنعتی می شود.
چگالی سنج حاوی در شیاردار شیشه ای می باشد و لوله ی مویین از میان آن عبور داده می شود تا حباب های هوا قادر باشند از میان دستگاه راه به بیرون داشته باشند.
هم اکنون با پیشرفت فناوری، به گوناگونی و مرغوبیت پیکنومترها اضافه شده است و هر کدام از گونه های چگالی سنج ها، بسته به نوع مایع مد نظر یا ماده ویژه مدنظر، برای اندازه گرفتن و بررسی به کار می روند.
همانطور که گفته شد جنس چگالی سنج از شیشه می باشد ولی در تولید پیکنومتر در کنار شیشه فلز و فولاد ضد زنگ را هم به کار می برند.
شکل و ظاهر پیکنومتر آزمایشگاهی
همانطور که گفته شد، پیکنومتر از نظر شکل به بالن ژوژه شباهت دارد، با این فرق که یک درپوش سنباده ای و شیاردار در آن نصب شده که برای بیرون آوردن حباب های هوا از داخل ظرف، لوله ای مویین از وسط آن رَد شده است.
انواع پیکنومتر آزمایشگاهی
پیکنومتر گازی
پیکنومتر گازی یکی از گونه های پرکاربرد ابزارهای سنجش چگالی است که به واسطه ی آن محقق قادر خواهد بود تا هر گونه تغییر در فشار به وجود آمده را با اندازه گیری تغییر در حجم بسته ی دارای یک گاز مرجع با تغییر در فشار به وجود آمده به وسیله ی نمونه، تحت همان موقعیت های پیشین، اندازه نماید.
به علاوه چگالی سنج گازی را می توان برای اندازه گرفتن دانسیته (چگالی) جامدات، با استفاده از یکسری راه ها و رابطه ی میان فشار و حجم، به کار برد چون پیکنومتر گازی برای همه ی جامدات قابل استفاده خواهد بود.
چه این جامد ها ظاهر منظمی داشته باشند یا متخلخل یعنی موادی که در ظاهرشان حاوی حفره و منفذ باشند یا غیر متخلخل، دانه دانه، پودری، یکپارچه و یا حتی تجزیه شده باشند.
از این نوع پیکنومتر برای معین کردن خصوصیات طیف وسیعی از مواد جامد مثل جامد های کربنی، پودری شکل، کاتالیزگرهای غیر یکسان، آهنی، سرامیکی، سیمان، گچ وغیره استفاده می شود.
پیکنومتر فلزی
از پیکنومتر فلزی عمدتا برای اندازه گیری رنگ ها استفاده خواهد شد.
پیکنومتر دماسنج دار
پیکنومتر دماسنج دار به علت وجود یک دماسنج بر روی خود، توانایی اندازه گرفتن هم زمان چگالی و میزان دما را خواهد داشت همچنین جزء بهترین ابزار برای اندازه گیری دانسیته مایعات می باشد.
شکل این نوع پیکنومتر به گونه ای می باشد که در بخش میانی خود، حاوی یک دماسنج است. این دماسنج را حین آزمایش و تحقیق می توان برای مشخص کردن درجه حرارت به کار برد.
حجم پیکنومتر آزمایشگاهی
حجم پیکنومتر به صورت دقیق روی بدنه آن نوشته می شود و اگر هم نوشته نشده باشد، در دمای مشخص با پر کردن پیکنومتر با آب مقطر و با توجه به چگالی آب و نیز اندازه گیری جرم دقیق آب از تفاوت جرم پیکنومتر خالی و پر از آب می توان حجم دقیق آن را محاسبه کرد.
مشخصات پیکنومتر آزمایشگاهی
برخی از پیکنومترها دارای یک سنسور دما هستند که می تواند تغییرات دمایی را که ماده در طی آزمایش ها متحمل می شود، جبران کند. از طرف دیگر، برخی از پیکنومترها دارای ذخیره اطلاعات داخلی یا کالیبراسیون خودکار هستند، که هنگام کار روی داده های مهم برای اندازه گیری عناصر شیمیایی در آزمایشگاه ها مفید است.
اندازه های متنوعی برای این وسیله وجود دارد و همه آنها بسته به موادی که باید اندازه گیری شود یا اندازه گیری می شوند متفاوت است. وقتی صحبت از مواد غلیظ یا خمیری (مانند رنگ) می شود، از پیکنومتر به طور معمول استفاده می شود که تقریباً از 25 میلی لیتر تا 50 میلی لیتر متغیر است.
در مورد مواد کمتر لزج، پیکنومتر از 25 میلی لیتر تا 30 میلی لیتر استفاده می شود، زیرا چگالی آنها کمتر خواهد بود. از طرف دیگر، مایعات رئولوژیکی (آنهایی که بین مایع و جامد نوسان دارند) را می توان در پیکنومتر از 10 میلی لیتر تا 25 میلی لیتر اندازه گیری کرد.
پیکنومترها برای بیان نتایج خود از واحدهای زیر استفاده می کنند:
3 کیلوگرم بر متر، 3 گرم در سانتی متر. در مورد استاندارد آنها، آنها با ASTM D-854 اداره می شوند.
نحوه استفاده از پیکنومتر آزمایشگاهی
برای اندازه گیری چگالی مایع مورد نظر، ابتدا جرم پیکنومتر خالی را بدست می آوریم. در مرحله ی دوم پیکنومتر را از آب مقطر پر کرده و درپوش آن را می گذاریم. دمای محیط نیز باید با استفاده از یک ترمومتر اندازه گیری شود.
در مرحله بعد جرم پیکنومتر پر از آب مقطر اندازه گرفته می شود. سپس پیکنومتر را از مایع مورد نظر پر می کنیم طوری که وقتی در آن را بر روی آن می گذاریم، مقدار اضافی آن از شیار بیرون بریزد.
حال جرم پیکنومترِ پُر را به کمک همان ترازوی قبلی بدست می آوریم. تفاوت جرم پیکنومتر خالی و پیکنومتر پر، جرم مایع مورد نظر می باشد. حجم آن هم که در مرحله ی دوم مشخص شد. به کمک رابطه ی d=m/v و تقسیم مقدار جرم به حجم، چگالی ماده ی مورد نظر به دست می آید.
پیکنومتر با عنوان بطری وزن مخصوص نیز شناخته میشود. دلیل آن هم این است که وزن مخصوص و چگالی به سادگی به یکدیگر مرتبط هستند و از روی یکی، می توان دیگری را نیز بدست آورد.
لزوم مراقبت از پیکنومتر آزمایشگاهی
انجام فرآیندهای خاص که باعث تمیز و دقیق بودن پیکنومتر می شوند مهم است. به عنوان مثال، باید کالیبره شود اگرچه برخی از آنها با کالیبراسیون اتوماتیک ارائه می شوند. اگر اینگونه نیست، کل دستگاه باید با آب مقطر و استون تمیز و خشک شود. این اجازه می دهد تا نتیجه به درستی و دقیق ترین باشد.
سخن آخر
پیکنومتر یک وسیله یا ابزار آزمایشگاهی شبیه به بالن ژوژه ی در دار می باشد که درپوش یا در آن دارای یک شیار باریک و باز درون خود می باشد.
این وسیله برای تعیین دانسیته یا چگالی مایعات استفاده شده و دارای انواع مختلفی می باشد که در مقاله فوق به چند مورد از آنها اشاره کردیم. شما درصورت تمایل برای آشنایی با شرایط خرید این محصولات میتوانید با شماره تماس های درج شده در سایت ارتباط حاصل نمایید.
سوالات متداول
پیکنومتر یا چگالی سنج آزمایشگاهی چیست؟
پیکنومتر یا چگالی سنج یکی از لوازم پر کاربرد آزمایشگاهی می باشد که با هدف اندازه گرفتن چگالی مایعات استفاده شده و از نظر ظاهر به بالن ژوژه شباهت دارد.
از انواع مختلف پیکنومتر یا چگالی سنج آزمایشگاهی به چند مورد اشاره کنید؟
پیکنومتر گازی، پیکنومتر فلزی، پیکنومتر دماسنج دار.
