رفراکتومتر در واقع یک دستگاه شکست سنج است که میزان و درجه ی خلوص مواد را تشخیص می دهد. رفراکتومتر درواقع ضریب شکست مواد را اندازه گیری می کند. رفراکتومتر بار اولین بار در اواخر دهه ی ۱۸۰۰ توسط ارنست آبه طراحی شد. رفراکتومتر در آن زمان فقط شامل ترمومترهای توکار و حمام سیرکولاتورهای آب بود ولی بعد از آن به میکروسکوپ نیز مجهز گردید. رفراکتومتر دارای انواع مختلفی است و همچنین کاربردهای متفاوتی دارد. در حال حاضر متخصصان از این دستگاه در مصارف گوناگونی همچون آزمایشگاه ها و مراکز پزشکی بهره می برند که در ادامه مطلب به توضیح آنها خواهیم پرداخت.
رفراکتومتر چیست؟
رفراکتومتر نوعی دستگاه آزمایشگاهی است که جهت شناسایی و تشخیص درجه خالص بودن مواد آزمایشگاهی به کار برده می شود. در واقع این دستگاه عملیات رفراکتومتری را با اندازه گیری ضریب شکست مواد (مایعات، جامدات و گازها) انجام می دهد.
امروزه از این دستگاه در مصارف پزشکی و آزمایشگاهی برای تشخیص میزان اوره، غلظت مایعات، چربی، قند و پروتئین استفاده می شود. به جز موارد آزمایشگاهی این دستگاه در موارد صنعتی نیز کاربرد دارد. حوضچه های پرورش انواع ماهی و همچنین تهیه نمک طعام از دیگر کاربردهای رفراکتومتر ها است.
اساس کار این دستگاه به این صورت است که نور ساطع شده به آن از محلول داخل دستگاه عبور می کند و به دلیل اختلاف چگالی دو محیط شکسته می شود.
انواع رفراکتومتر
امروزه دستگاه رفراکتومتر در انواع متنوع و مختلفی طراحی و به فروش می رسد که در ادامه به چند مورد از آنها اشاره می کنیم.
- رفراکتومترر رومیزی
- رفراکتومتر دستی آنالوگ
- رفراکتومتر دستی دیجیتال
- رفراکتومتر آنلاین
کاربردهای رفراکتومتر
این روزها استفاده های زیادی در صنایع مختلف از رفراکتومتر ها می شود و این دستگاه ها کاربردهای متعددی از خود نشان می دهند. از رفراکتومتر ها امروزه مثلاً برای مشخص کردن مقدار غلظت کربو هیدرات ها ، میزان سیلیسیوم در شیشه های سیلیکاتی ، مقدار گوگرد در لاستیک ، اندازه گیری درصد کربن موجود در ترکیبات آلی و نفتی و همچنین در تعیین درجه سیرناشدگی روغن های مختلف نباتی استفاده می شود. در صنایع پرورش ماهی این دستگاه برای اندازه گیری میزان شوری آب یا همان غلظت نمک موجود در آب حوضچه های پرورش به کار می رود. در ادامه به چند مورد از دیگر کاربردهای این این ابزار آزمایشگاهی اشاره می کنیم:
- تعیین میزان چربی خون ، قند خون ، اوره خون ، غلظت ادرار و پروتئین خون.
- تعیین میزان قند موجود در عسل.
- تعیین میزان نمک و املاح آب.
- اندازه گیری مقدار پروتئین کل پلاسما در یک نمونه خون
- اندازه گیری میزان تراکم ادرار انسان
- تعیین میزان قند موجود در میوه ها و آب میوه ها
ساختار رفراکتومتر
با اینکه رفراکتومتر ها در انواع و مدل های مختلفی در بازار موجود هستند اما ساختار کلی آنها به یک شکل بوده و اجزای تشکیل دهنده آنها نیز عموماً یکسان می باشند. اولین قطعاتی که در تمام این دستگاه ها یکسان هستند دو منشورند که یکی از آنها انتشار دهنده نور بوده و با نام Diffusing prism شناخته می شود و دومین منشور نیز شکست دهنده نور است و Refracting prism نامیده می شود. مکانیزم کلی کار این دو منشور که به تقریباً درصد بالایی از مکانیزم کاری کل دستگاه رفراکتومتر می باشد به این شکل است که نمونه مورد نظر بین این دو منشور قرار می گیرد. نور پس از عبور از منشور انتشار دهنده تجزیه شده و از نمونه مورد نظر عبور می کند که در واقع در این حالت ورود نور از محیط رقیق به محیط غلیظ را شاهد هستیم.
در نهایت نور با عبور از ماده مورد نظر وارد منشور شکست دهنده می شود. باید به خاطر داشته باشید که هر بار قبل از اینکه محلول را داخل دستگاه بریزید از تمیز بودن کامل منشورها و شستشوی آنها با مقدار کمی از محلول مورد نظر اطمینان حاصل کنید.
در ادامه معرفی اجزای داخلی این دستگاه ها می توانیم به دو لنز که در تمام رفراکتومترها وجود دارند اشاره کنیم. یکی از این لنز ها به نام لنز تصویر خوانده می شود و دیگری را لنز n یا لنز ضریب شکست می نامند.
اجزای دستگاه رفرکتومتر
با اینکه رفراکتومتر ها در انواع و مدل های مختلفی در بازار موجود هستند اما ساختار کلی آنها به یک شکل بوده و اجزای تشکیل دهنده آنها نیز عموماً یکسان می باشند.
دستگاه رفرکتومتر شامل دو بخش نوری و خوانش می باشد که هر کدام از این بخش ها نیز از قسمت های زیر تشکیل می شود.
- منشورها (متقارن و بازتاب دهنده، چهارگوش)
- منشورهای انتشار دهنده (طیف ساز)
- عدسی ها (چشمی، شیئی و عدسی خوانش)
- کندانسور
- آینه بازتاب دهنده نور
- آینه نوسانی
- کراتیکول
- صفحه مدرج
رفراکتومتر چطور کار می کند؟
زمانی که نور وارد یک مایع می شود تغییر مسیر می دهد، این فرایند شکست نور نامیده می شود. رفراکتومتر میزان تغییر مسیر نور را که به آن زاویه شکست گفته میشود را اندازه می گیرد. زاویه شکست اندازه گیری شده با مقادیر شاخص انکساری nd مرتبط سازی میشود. بدین ترتیب با استفاده از این روش میتوان غلظت محلول ها را تعیین کرد.
برای کار با این دستگاه ، لازم است یک تا دو قطره از مایعی که ماده محلول در آن قرار دارد. ابتدا روی صفحه شیشه ای دستگاه برای اندازه گیری ریخته شود و سپس پس از بستن درپوش ، آن را در معرض نور قرار دهید (مصنوعی یا طبیعی). روش خواندن رفراکتومتر این است که وقتی عدد روی دستگاه ظاهر می شود ، می توانید شکل بدست آمده را با کمک جداول یا دماسنج های بریکس تفسیر کنید.
قیمت خرید رفراکتومتر
چنانچه قصد خرید رفراکتومتر آزمایشگاهی را داشته باشید، شما می توانید برای کسب اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره رایگان در این زمینه، با شماره های درج شده در سایت تایسیز تجهیز تماس حاصل کرده و با کارشناسان فروش ما صحبت کنید.
سخن آخر
رفراکتومتر یک دستگاه آزمایشگاهی یا میدانی برای اندازه گیری شاخص انکسار است که امروزه از آن برای تعيين ميزان چربی ، قند خون ، پی بردن به ميزان اوره و پروتئين خون و ميزان نمک موجود در آن استفاده می شود. اطلاعات مربوط به دسته بندی و ساختار این محصول آزمایشگاهی در مقاله فوق به اطلاع دوستان گرامی رسانده شد.
سوالات متداول
رفراکتومتر چیست؟
رفراکتومتر نوعی دستگاه آزمایشگاهی است که جهت شناسایی و تشخیص درجه خالص بودن مواد آزمایشگاهی به کار برده می شود.
از انواع رفراکتورمتر آزمایشگاهی به چند مورد اشاره نمایید؟
رفراکتومترر رومیزی، رفراکتومتر دستی آنالوگ، رفراکتومتر دستی دیجیتال، رفراکتومتر آنلاین.