سانتریفیوژ چیست؟
جداسازی اجزای مواد ریز از هم به معنای واقعی توسط چشم انسان امری غیر ممکن است خصوصا که این مواد خاصیت جامدی نداشته باشند و مایع یا گاز باشند. سانتریفیوژ دستگاهی است که اجزای مواد را از هم جدا می کند و در علوم شیمیایی، علوم هسته ای، علوم کشاورزی و صنایعی ماننده پتروشیمی، میکروبیولوژی، زیست شناسی و… مورد استفاده قرار می گیرد.
در واقع اساس کار سانتریفیوژ جداسازی ذرات گاز و محلول ها از هم هستند. به علاوه این دستگاه ها می توانند با جداسازی مایعات از هم دیگر بر اساس چگالیشان کاربرد داشته باشند.
اساس کار این دستگاه ها جداسازی اجزای مایع از هم با استفاده از نیروی گریز از مرکز هستند که تحت یک محور فرضی ایجاد شده و پس از دوران نمونه آزمایش رسوبات و مواد با چگالی کمتر در انتهای لوله های آزمایشی ته نشین شده و قابل شناسایی می شوند.
سانتریفیوژ های مورد استفاده در آزمایشگاه
در آزمایشگاه ها بر اساس نوع استفاده از دستگاه از نظر تعداد دور و دما انتخاب می شود که کدام دستگاه مناسب تر است. سرعت استفاده از سانتریفیوژ ها که با PRM نمایش داده می شود یکی از فاکتور های تعیین کننده در انتخاب سانتریفیوژ است. سانتریفیوژ ها با دور حداکثر 4000 برای کار های معمولی از جمله تصفیه سلول ها، ویروس ها، پروتئین و دستگاه های بالاتر هم با دور 16000 برای آسیب شناسی ها مورد استفاده قرار می گیرند.
انواع سانتریفیوژ های مورد استفاده در آزمایشگاه ها عبارتنداز:
· سانتریفیوژ های شناور
· سانتریفیوژ هایی با زاویه ثابت
· سانتریفیوژ های یخچال دار
· اولترا سانتریفیوژ
· میکرو سانتریفیوژ
· سیتو سانتریفیوژ
· سانتریفیوژ شستشو دهنده سلولی
سانتریفیوژهای شناور: در این مدل لوله های آزمایشی در روتور در حالت توقف دستگاه به صورت عمودی قرار می گیرند و در هنگام شروع لوله هم به صورت افقی در حال چرخش قرار می گیرد.
سانتریفیوژ هایی با زاویه ثابت: در این نوع سانتریفیوژ هنگام توقف و چرخش لوله در حالت 25 تا 40 درجه نسبت به محور دستگاه ها هستند. همینطور سرعت این سانتریفیوژها بیشتر از سانتریفیوژهای شناور است.
سانتریفیوژ یخچال دار: سانتریفویژ به علت دوران و نیروی گریز از مرکز و غلبه بر مقاومت هوا دمای محیط را بالا می برند. البته این دستگاه ها برای آنالیز تست های ACTH و گاز های خونی مناسب نیستند.
اولترا سانتریفیوژ: در برخی آزمایشات دستگاه هایی بالاتر از 16000 دور می تواند باشند که در این صورت از اولترا سانتریفیوژ ها استفاده می شود. این سانترفیوژ ها زیر مجموعه سانتریفیوژ های شناور است.
میکرو سانتریفیوژ: میکروسانتریفیوژ ها برای آنالیز های روتین آزمایشگاهی با لوله ها و تیوب های کم حجم مورد استفاده قرار می گیرند.
سانتریفیوژهای شستشو دهنده سلولی: به صورت خاصی برای شستشوی سلول خونی انجام می شود.
کاربرد های سانتریفیوژ در آزمایشگاه تشخیص طبی
· تفکیک یا جداکردن سرم از لخته خون
· تفکیک پلاسما از خون
· تفکیک رسوب و املاح دیگر از ادرار
· تفکیک لایه نازک از سلول ها
· تفکیک گلبول های قرمز و سفید از هم
· اندازه گیری حجم گلبول های قرمز به حجم کل خون
· تجزیه و تحلیل رسوب گذاری ماکرومولکول ها
· تعیین گروه خونی
· شناسایی PH خون
· تفکیک انواع ویروس ها از خون
سخن آخر
در کل سانترفیوژها دستگاه های آزمایشگاهی هستند که می توانند مواد را از هم دیگر تفکیک سازند. این دستگاه ها که بسیار هم کاربردی هستند می توانند در آزمایشگاه بسیار مورد استفاده قرار بگیرند.
نکته مهم تر اینکه عملکرد سانتریفیوژ تولید میدان مغناطیسی است؛ پس در انتخاب محل آن بسیار باید دقت شود.